Zadužbina umetnosti u srcu Zlatibora

Galerija Kovačević, osnovana 1981. godine u selu Dobroselica na uzvišenju Borova Glava, jedinstveno je kulturno-umetničko zdanje nastalo iz vizije slikara Božidara Kovačevića (1934–2010), koji je nakon studija na beogradskoj Akademiji likovnih umetnosti i međunarodne karijere u Parizu, Njujorku i drugim centrima, odlučio da svoj umetnički opus i iskustvo ugradi u zavičajnu sredinu.

Vođen idejom o očuvanju autentične zlatiborske arhitekture i stvaranju prostora trajne umetničke prisutnosti, Kovačević je u periodu kasnih 1970-ih otkupljivao i čuvao napuštene drvene brvnare iz sela Šuljage, Jablanica i okolnih mesta. Brvnare, sagrađene u prvim decenijama 20. veka, bile su autentični primeri narodnog graditeljstva — funkcionalne, harmonične i građene od lokalnog drveta bez ijednog metalnog eksera.

U saradnji sa arhitektom Brankom Karadžićem, stvorena je arhitektonska zamisao kompleksa: četiri rekonstruisane kuće postavljene su u uglove kvadratne osnove, povezane galerijskim prostorima sa kamenim zidovima i drvenim krovovima. Projekat je realizovan uz pomoć lokalnog tesara Vidojka Kovačevića, a u izgradnji su učestvovali članovi umetnikove porodice. Tako je nastala Galerija – spoj tradicionalne arhitekture i savremenog kulturnog programa, oblikovana kao „malo utvrđenje kulture“, s kapijom i unutrašnjim dvorištem koje je postalo središte okupljanja umetnika.

Period umetničkog procvata (1981–1991)

U prvoj deceniji rada, Galerija je postala vibrantni centar umetničkog života Zlatibora. Organizovane su brojne slikarske kolonije koje su okupljale umetnike iz čitave Jugoslavije, kao i pesnike, muzičare i kulturne radnike. Ambijent planinskog pejzaža i starih brvnara bio je idealan za umetničku koncentraciju, stvaralaštvo i razmenu ideja. Održavane su izložbe, poetske večeri, muzički nastupi i razgovori o umetnosti pod otvorenim nebom.

Požar i gubitak (1991)

Leta 1991. godine, grom je tokom oluje udario u krov ateljea, izazvavši požar koji je progutao polovinu galerijskog kompleksa. Izgorele su dve kuće, veliki broj slika i crteža, dokumentacija, skice, fotografije i vredna zbirka starih predmeta i alata koje je umetnik godinama sakupljao. Šteta je bila nemerljiva i emocionalno duboka — dodatno pojačana smrću umetnikove supruge Nade godinu dana kasnije. Iako suočen s ličnom tragedijom i turbulentnim društveno-političkim okolnostima, Božidar Kovačević odlučuje da obnovi Galeriju.

Period obnove i kontinuiteta (1992–2010)

Obnova je započeta uz pomoć porodice, prijatelja, kolega i podršku lokalne zajednice. Galerija je delimično rekonstruisana uz logističku i materijalnu podršku Opštine Čajetina i užičkih preduzeća. Umetnici su donirali radove za obnovu kolekcije, a umetnik je neumorno radio na ponovnom uspostavljanju izgubljenog prostora. Godine 1995. ponovo se organizuje velika kolonija sa 25 umetnika, čime Galerija formalno obnavlja svoj program. U narednim godinama, uspostavljena je stalna postavka, obeleženi su jubileji umetničkog rada, a prostor je otvoren za posetioce, studente i kolege umetnike.

Savremeni period – revitalizacija i otvaranje ka savremenim praksama (2010–danas)

Nakon smrti Božidara Kovačevića 2010. godine, upravljanje Galerijom preuzimaju njegove ćerke, Slavenka i Aleksandra Kovačević, obe akademske slikarke. One proširuju misiju Galerije, kombinujući nasleđe s novim umetničkim praksama i međunarodnim saradnjama. Inicijativa za pokretanje festivala ZALET – Zlatiborsko Art Leto 2016. godine označila je početak nove faze razvoja: multimedijalni festival okuplja umetnike iz Srbije i inostranstva kroz izložbe, radionice, filmske projekcije, predavanja i umetničke rezidencije.

Danas, Galerija Kovačević deluje kao nezavisna umetnička platforma koja čuva zavičajnu baštinu i istovremeno promoviše savremene umetničke tokove, ostajući jedno od retkih mesta na planinskom Balkanu koje aktivno spaja umetnost, tradiciju i zajednicu.